หนึ่งในปัญหาที่คนทำงานหน้างานมักเจอ คือ “ร้านขายคอนกรีตผสมเสร็จอยู่ไกลจากไซต์” เช่น ไซต์ก่อสร้างอยู่ในจังหวัดหนึ่ง แต่แพลนท์คอนกรีตอยู่จังหวัดข้างเคียง ซึ่งในแง่ของวิศวกรรมโยธาและการควบคุมคุณภาพ ถือว่าเป็นประเด็นสำคัญที่ต้องคิดให้รอบคอบ เพราะคอนกรีตผสมเสร็จ (Ready-Mix Concrete) ไม่ใช่วัสดุที่สามารถขนส่งได้ไกลโดยไม่กระทบต่อคุณภาพ

หัวใจสำคัญคือ "เวลา" และ "คุณภาพ"

ปัญหาหลักของการสั่งคอนกรีตจากระยะไกลคือ เวลาในการขนส่ง (Travel Time) ครับ คอนกรีตเมื่อผสมเสร็จแล้วจะเริ่มเข้าสู่กระบวนการเซ็ตตัว (Setting) ทันที แม้จะมีการเติมสารหน่วง (Retarder) เพื่อยืดระยะเวลาการแข็งตัวแล้วก็ตาม แต่คุณสมบัติของคอนกรีตสด (Fresh Concrete) ก็จะเปลี่ยนแปลงไปตามเวลาที่ผ่านไป

ประเด็นที่ต้องพิจารณาอย่างละเอียด มีดังนี้:

1. การสูญเสียค่าการยุบตัว (Slump Loss): ค่า Slump เป็นตัวบ่งชี้ถึงความสามารถในการเทได้ (Workability) ของคอนกรีต ยิ่งเดินทางนาน คอนกรีตจะยิ่ง "ข้น" ขึ้น ค่า Slump จะลดลง เมื่อมาถึงหน้างานอาจเทได้ยากขึ้น ไม่ไหลเข้าแบบหล่อได้ดีเท่าที่ควร ก่อให้เกิดปัญหาโพรงหรือ "ตามด" ในโครงสร้างได้ ซึ่งส่งผลต่อความแข็งแรงในระยะยาว
2. ความเสี่ยงในการเติมน้ำที่หน้างาน: เมื่อค่า Slump ลดลง สิ่งที่หลายคนมักทำเพื่อแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้าคือ "การเติมน้ำ" ซึ่งเป็นข้อห้ามร้ายแรงในทางวิศวกรรม! การเติมน้ำจะทำให้ อัตราส่วนน้ำต่อซีเมนต์ (Water-Cement Ratio) เปลี่ยนไป ซึ่งเป็นปัจจัยโดยตรงที่ส่งผลให้ กำลังอัด (Compressive Strength) ของคอนกรีตลดลงอย่างมีนัยสำคัญ ทำให้โครงสร้างไม่เป็นไปตามที่วิศวกรออกแบบไว้ และอาจเป็นอันตรายได้
3. ปัญหาอุณหภูมิของคอนกรีต: ระหว่างการเดินทาง โดยเฉพาะในสภาพอากาศร้อนของประเทศไทย อุณหภูมิของคอนกรีตจะสูงขึ้น ซึ่งจะเร่งปฏิกิริยาไฮเดรชั่น (Hydration) ทำให้คอนกรีตแข็งตัวเร็วกว่าปกติ เพิ่มความเสี่ยงที่คอนกรีตจะเริ่มแข็งตัวก่อนจะเทเสร็จสมบูรณ์
4. ความคลาดเคลื่อนด้านเวลาและการประสานงาน: การขนส่งข้ามจังหวัดมีความเสี่ยงสูงจากปัจจัยที่ควบคุมไม่ได้ เช่น สภาพการจราจร อุบัติเหตุ หรือสภาพอากาศ การที่รถโม่คอนกรีตมาถึงหน้างานล่าช้ากว่ากำหนดการ อาจทำให้แผนการเทคอนกรีตทั้งหมดต้องหยุดชะงัก เกิดความเสียหายทั้งในแง่ของเวลาและต้นทุน

จัดการอย่างไร เมื่อจำเป็นต้องใช้บริการร้านขายคอนกรีตผสมเสร็จข้ามจังหวัด?

แม้จะมีความท้าทาย แต่ก็ไม่ใช่ว่าจะทำไม่ได้เลย หากมีความจำเป็นจริง ๆ เราสามารถจัดการได้ด้วยการวางแผนที่รัดกุม ดังนี้:

• ปรึกษาซัพพลายเออร์อย่างละเอียด: แจ้งตำแหน่งหน้างานและข้อจำกัดต่าง ๆ ให้ร้านขายคอนกรีตผสมเสร็จทราบ เพื่อให้ฝ่ายเทคนิคของแพลนท์ออกแบบส่วนผสมคอนกรีต (Mix Design) ที่เหมาะสม โดยอาจมีการใช้ สารลดน้ำพิเศษ (Superplasticizer) หรือ สารหน่วงการก่อตัว (Retarder) ในปริมาณที่คำนวณมาเป็นอย่างดีสำหรับระยะเวลาเดินทางนั้นๆ
• วางแผนการขนส่งและสำรวจเส้นทาง: ควรมีการวางแผนเส้นทางที่ดีที่สุด เลี่ยงช่วงเวลาที่การจราจรหนาแน่น และอาจต้องมีแผนสำรองไว้เสมอ การประสานงานกับคนขับรถโม่เป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง
• การควบคุมคุณภาพที่หน้างาน (On-site QC) ต้องเข้มงวด: นี่คือส่วนที่สำคัญที่สุด เมื่อรถโม่มาถึง ต้องมีการตรวจสอบค่า Slump ทันที ก่อนอนุญาตให้เท หากค่าที่ได้ไม่ตรงตามสเปคที่กำหนด ต้องตัดสินใจอย่างเด็ดขาดว่าจะปฏิเสธคอนกรีตเที่ยวดังกล่าวหรือไม่ นอกจากนี้ ควรมีการเก็บ ตัวอย่างลูกปูน (Concrete Cube Samples) จากทุกคันรถ เพื่อนำไปทดสอบกำลังอัดต่อไป
• ประเมินความคุ้มค่า: เปรียบเทียบต้นทุนที่เพิ่มขึ้นจากค่าขนส่ง ความเสี่ยงต่าง ๆ กับการเลือกใช้ร้านขายคอนกรีตผสมเสร็จที่อยู่ใกล้กว่า แม้ราคาต่อคิวอาจสูงกว่าเล็กน้อย แต่เมื่อรวมค่าบริหารจัดการและความเสี่ยงแล้ว อาจคุ้มค่ากว่าในภาพรวม

การสั่งคอนกรีตผสมเสร็จจากร้านขายคอนกรีตผสมเสร็จที่อยู่คนละจังหวัดไม่ใช่ทางเลือกที่ดีที่สุด แต่หากจำเป็นก็สามารถทำได้ภายใต้การวางแผน การควบคุม และการสื่อสารที่ดีเยี่ยมระหว่างทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง อย่างไรก็ตาม สำหรับโครงการส่วนใหญ่ การเลือกใช้ซัพพลายเออร์ที่อยู่ในระยะที่เหมาะสมยังคงเป็นแนวทางที่ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพสูงสุด เพื่อให้ได้มาซึ่งโครงสร้างที่มีคุณภาพและแข็งแรงตามมาตรฐานวิศวกรรม